वसई विरारमध्ये झोपडपट्टी पुनर्वसन योजना: यशस्वी होईल का?

वसई विरार : वसई विरार शहरात झोपडपट्ट्या सुमारे २ लाख ३२ हजार १४२ आहेत. २०११ च्या जनगणनेनुसार, या झोपडपट्ट्यांमध्ये ९ लाखांहून अधिक लोक राहतात. त्यापैकी सर्वाधिक १ लाख १९ हजार ७०३ झोपडपट्ट्या नालासोपारा पूर्वेच्या पेल्हार विभागात आहेत. या पार्श्वभूमीवर वसई विरार महापालिका आणि मुंबई महानगर झोपडपट्टी पुनर्वसन प्राधिकरणाने झोपडपट्टी मुक्त करण्यासाठी विशेष योजना सुरू केली आहे.

ही योजना राज्य शासनाची अधिकृत योजना आहे, ज्याद्वारे शहरी भागातील झोपडपट्ट्यांमध्ये राहणाऱ्यांच्या राहणीमानात सुधारणा करण्याचा उद्देश आहे. झोपडपट्टी धारकांना ३०० चौरस फुटांची सदनिका आणि २२५ चौरस फुटांचे व्यावसायिक गाळे मिळणार आहेत.

या योजनेचा लाभ ठाणे, नवी मुंबई, कल्याण-डोंबिवली, भिवंडी, मिरा-भाईंदर, उल्हासनगर, पनवेल आणि वसई विरार या ८ महानगरपालिकांना मिळणार आहे. याशिवाय अंबरनाथ, बदलापूर, अलिबाग, पेण, खोपोली, माथेरान, कर्जत आणि पालघर या ८ नगरपरिषदांचा समावेश आहे. वसई विरारसाठी एसआरए योजना ४ सप्टेंबर २०२० रोजी जाहीर करण्यात आली, मात्र अद्याप प्रत्यक्षात एकही प्रकल्प सुरू होऊ शकलेला नाही.

वसई विरार शहरात झोपडपट्टी धारकांची संख्या प्रचंड आहे, पण अतिक्रमण आणि अनधिकृत बांधकामे मोठ्या प्रमाणावर असल्याने एसआरए योजनेला आव्हाने निर्माण झाली आहेत. विशेषतः नायगाव, नालासोपारा आणि वसई शहराच्या इतर भागांमध्ये अनधिकृत बांधकामे जास्त आहेत.

वसईतील झोपडपट्ट्यांच्या स्थितीला काही गंभीर अडचणी आहेत. अनेक झोपडपट्ट्या रेल्वे, वनविभागाच्या जागांवर आणि सागरी किनारा नियंत्रण क्षेत्रात वसवलेल्या आहेत. अशा झोपडपट्ट्यांना या योजनेचा लाभ मिळणार नाही. तसेच, बेकायदेशीर इमारती, व्यावसायिक गाळे आणि अतिक्रमण यामुळे योजनेचे अंमलबजावणी खूपच कठीण होईल.

वसईत शेकडो धोकादायक इमारती आहेत. पालिका या इमारतींविरोधात कारवाई करत असली तरी या इमारतींमध्ये राहणाऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळणार नाही.

वसई विरारमध्ये एसआरए योजना यशस्वी होईल का? हे सांगणे कठीण आहे. शहरातील झोपडपट्ट्या, अतिक्रमण आणि अनधिकृत बांधकामे यामुळे या योजनेला मोठ्या अडचणी येत आहेत. त्यामुळे या योजनेच्या यशस्विततेसाठी स्थानिक प्रशासनाच्या कारवाई आणि जनजागृतीची आवश्यकता आहे.