उत्तान-वीरार सागरी सेतू प्रकल्पास महाराष्ट्र सागरी किनारा व्यवस्थापन प्राधिकरणाची मंजुरी; २२६.४९ हेक्टर जंगल व मॅन्ग्रोव्ह क्षेत्रावर परिणाम

मुंबई: महाराष्ट्र सागरी किनारा व्यवस्थापन प्राधिकरणाने (MCZMA) मुंबई महानगर प्रदेश विकास प्राधिकरणाच्या (MMRDA) महत्त्वाकांक्षी उत्तान-वीरार सागरी सेतू प्रकल्पास मंजुरी दिली आहे. तीन मुख्य जोडरस्त्यांचा समावेश असलेल्या या प्रकल्पामुळे उत्तान, वसई आणि विरार या परिसरांचा विकास होणार असून, यामुळे वधावन बंदर आणि दिल्ली-मुंबई औद्योगिक महामार्गास जोडणी मिळणार आहे.

हा प्रकल्प ९ एप्रिल रोजी सादर करण्यात आला होता व ११ जुलै रोजी त्याला मंजुरी मिळाली. यानंतर आता केंद्रीय पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्रालयाची अंतिम मंजुरी आवश्यक आहे, अशी माहिती राज्याच्या पर्यावरण सचिव जयश्री भोज यांनी दिली.

प्रकल्पाची वैशिष्ट्ये:

• सागरी सेतूची एकूण लांबी २४.२५ किमी असून, तो किनाऱ्यालगत उभारण्यात येणार आहे.

• तीन जोडणी रस्त्यांचा समावेश आहे:

  • उत्तान कनेक्टर (९.३२ किमी) — दहिसर-भायंदर लिंक रोडशी जोडला जाणार.

  • वसई कनेक्टर (२.५ किमी)

  • विरार कनेक्टर (१८.९५ किमी) — दिल्ली-मुंबई एक्सप्रेसवेशी जोडला जाणार.

मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस व उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी नुकतीच या प्रकल्पाची सुधारित, किफायतशीर रूपरेषा पाहून त्याला गती देण्याचे आदेश दिले. प्रकल्पाच्या अंमलबजावणीसाठी विशेष उद्देश संस्था (SPV) स्थापन केली जाणार आहे.

पर्यावरणीय परिणाम:

• प्रकल्पासाठी एकूण २२४.९९ हेक्टर वन व खासगी जमिनींचा वापर होणार आहे.

• यामध्ये:

  • १५.३९ हेक्टर मॅन्ग्रोव्ह क्षेत्र

  • २.५ हेक्टर टुंगारेश्वर अभयारण्यातल आरक्षित जंगल

• एकूण ९,०७५ झाडांवर परिणाम:

  • १,८६८ झाडे तोडली जाणार

  • १,६१२ झाडांचे पुनर्रोपण

  • ५,५९५ झाडे संरक्षित केली जाणार

• उत्तान कनेक्टरमुळे ८.७१ हेक्टर मॅन्ग्रोव्हवर व विरार कनेक्टरमुळे ६.६८ हेक्टर मॅन्ग्रोव्हवर परिणाम होणार आहे.

आर्थिक दृष्टीने परिणामकारक योजना:
एमएमआरडीएने सहा आर्थिक पर्याय सादर केले होते. यामधून ₹५२,६५२ कोटींच्या योजनेला अंतिम मंजुरी देण्यात आली असून, ती सर्वाधिक किफायतशीर व व्यावहारिक ठरली आहे. लेन डिझाइन, जमीन संपादन कमी करणे, व इतर संरचनात्मक सुधारणा यामुळे खर्चात मोठी बचत झाली आहे.

नवीन दृष्टीकोन:
मूळत: प्रकल्प वर्सोवा ते विरार असा होता, मात्र मुंबई महापालिकेने पर्यायी मार्ग स्वीकारल्यामुळे आता उत्तान ते विरार असा सुधारित मार्ग निश्‍चित करण्यात आला आहे.

हा सागरी सेतू प्रकल्प केवळ वाहतूक सुलभता नव्हे, तर महाराष्ट्राच्या उत्तर उपनगरांना औद्योगिक प्रगतीच्या मुख्य प्रवाहाशी जोडण्याचे काम करणार असून, त्याचा परिणाम आर्थिक आणि पर्यावरणीय दृष्टीने महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे.